E.T.A Hoffmann

E.T.A Hoffmann

E.T.A Hoffmann

Ο Ε.Τ.Α. Χόφμαν (Ernst Theodor Amadeus Hoffmann) γεννήθηκε το 1776 στο Κένιξμπεργκ της τότε Ανατολικής Πρωσίας και πέθανε το 1822 στο Βερολίνο. Ο Χόφμαν υπήρξε μια από τις πιο πολυσχιδείς προσωπικότητες της εποχής του και ανήκε σε δύο κόσμους· με τα δικά του λόγια, βρισκόταν «το πρωί στο δικαστήριο με τις δικογραφίες και το βράδυ στον Ελικώνα», καθώς στη σύντομη ζωή του υπήρξε δικαστικός λειτουργός αλλά και μουσικός, ζωγράφος, κριτικός, διευθυντής θεάτρου και συγγραφέας. Συνδιαμόρφωσε μια φάση του ρομαντικού κινήματος που επικαθορίστηκε, κυρίως μετά το 1815, από τη διαδικασία των παλινορθώσεων, την καταστολή των επαναστάσεων, την ταυτόχρονη διεύρυνση της εκβιομηχάνισης και την ισχυροποίηση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Το ενδιαφέρον του για τις σκοτεινές πτυχές του «καθημερινού κόσμου», για όσα κρύβει η μάσκα της αστικής, «φιλισταϊκής», ύπαρξης, με τους φόβους, τα απωθημένα και τις μανίες της, αλλά και για τις περιοχές όπου συμπλέκονται το «πραγματικό» και το «ονειρικό» βρήκε την έκφρασή του σε διηγήματα, νουβέλες, μυθιστορήματα. Μεγάλο μέρος αυτού του υλικού συγκεντρώθηκε στα Φανταστικά διηγήματα, στα Νυχτερινά διηγήματα και στη συλλογή με τίτλο Οι αδελφοί του Σεραπίωνος, στην οποία εντάχθηκε και «Η δεσποινίς ντε Σκιντερί». Ο Χόφμαν έζησε ως καλλιτέχνης που στρέφεται εναντίον των συμβάσεων της εποχής του αλλά και ως νομικός που αντέδρασε στην αυθαιρεσία του πρωσικού αστυνομικού κράτους, ιδίως από το 1819 κι έπειτα. Το λογοτεχνικό έργο του άσκησε αποφασιστική επιρροή σε συγγραφείς πέρα από τα όρια του γερμανικού κόσμου και των αρχών του δέκατου ένατου αιώνα.

 

Μετάφραση - Επίμετρο: Νίκος Σκοπλάκης

Εξώφυλλο: Κυριακή Μαυρογεώργη

Διακόσια χρόνια μετά τον θάνατο του Ε.Τ.Α. Χόφμαν το έργο του δεν παύει να μας εκπλήσσει και να μας συναρπάζει: Μια αινιγματική πεπλοφόρος κι ένας αλλόκοτος homunculus με ηλεκτροφόρa πλεξούδα αναζητούν στο Βερολίνο του 1820-1821 τον ήρωα στρατηλάτη που θα ξεκινήσει την Eλληνική Eπανάσταση, ενώ ο φαντασιόπληκτος βαρόνος Τέοντορ φον Ζ. ανακαλύπτει ένα γαλάζιο πορτοφόλι στο Τιργκάρτεν. Δυο παθιασμένοι φυσιογνώστες εξερευνητικής αποστολής ερίζουν μέχρι θανάτου για μια «αιματόχαρη» νησιώτισσα. Μια μαρκησία και ο εξομολογητής της κατηγορούνται για μια δολοφονία χωρίς θύμα. Κι ο ίδιος ο Ε.Τ.Α. Χόφμαν, σε ένα εξωλογοτεχνικό κείμενό του, εξιχνιάζει μια απόπειρα γυναικοκτονίας στη Δυτική Πρωσία του 1814. Από το παλίμψηστο του κειμένου, τον βερολινέζικο λαβύρινθο και τις ονειρικές διεργασίες της εθνογένεσης μεταφερόμαστε στις «νότιες θάλασσες» και στο πρώτο λογοτεχνικό έργο που γράφτηκε για τη Χαβάη. Κι από μια παράδοξη υπόθεση στη Γαλλία του 17ου αιώνα στο μυστήριο του δηλητηριασμένου καφέ. «Οι παρεξηγήσεις» και «Τα μυστήρια», «Χαϊματόκχαρεε», «Η μαρκησία Ντε Λα Πιβαρντιέρ» και «Η περίπτωση του Βίλχελμ Ζ.»: Πέντε σημαντικά και ιδιαίτερα κείμενα του Ε.Τ.Α. Χόφμαν για πρώτη φορά σε ελληνική μετάφραση.

Μετάφραση - Επίμετρο: Νίκος Σκοπλάκης
Εξώφυλλο: Κυριακή Μαυρογεώργη

Τρεις φίλοι συναντιούνται και χωρίζουν μέσα στη δίνη των ναπολεόντειων πολέμων αλλά και στο βάθος της μεγάλης πόλης, όπου φωλιάζουν τα φαντάσματα μιας πραγματικότητας καταναγκασμών. Ο Έλις Φρέμπομ εγκαταλείπει τους ωκεανούς για να καταδυθεί στην επικράτεια των μετάλλων, την οποία διαφεντεύει μια ανεξιχνίαστη, δαιμονική Αφροδίτη. Δύο νουβέλες στις οποίες ο «σκεπτικιστής ονειροπόλος» Ε.Τ.Α. Χόφμαν, μεταγράφει –με διαφορετικούς τρόπους– το «παραμύθι της πραγματικότητας», όπου το μονήρες άτομο είτε υποκύπτει στην αλλοτριωτική συνθήκη του «φιλισταϊσμού» είτε διαλύεται στη χοάνη μιας υπέρμετρα πληθωρικής φαντασίας.

Στα «Θραύσματα από τη ζωή τριών φίλων» ένας φανταστικά αντεστραμμένος κόσμος ξεπηδάει αίφνης από τη ρεαλιστικά σκιαγραφημένη πραγματικότητα, θέτοντας υπό αμφισβήτηση τη συνηθισμένη τάξη κι αποκαλύπτοντας κρυμμένες ερωτικές επιθυμίες. Με αφορμή αυτή τη νουβέλα, ο Γιούλιους Ρόντενμπεργκ και ο Βάλτερ Μπένγιαμιν ανάγουν την αρχή του «βερολινέζικου μυθιστορήματος» στον Χόφμαν. «Τα ορυχεία στη Φάλουν» αντλούν από ένα πραγματικό γεγονός, το οποίο έγινε αγαπημένο θέμα του ρομαντισμού. Στην αξεδιάλυτη πολυσημία του κειμένου, ασυμφιλίωτες αντιθέσεις συγχωνεύονται στη ροϊκότητα του ονείρου με τεχνικές που μοιάζουν βγαλμένες από τον κινηματογράφο. Οι δύο νουβέλες αποτελούν συγχρόνως κομβικά σημεία εισόδου στον συναρπαστικό κόσμο του Χόφμαν, για τον οποίο η κοινωνία της εποχής του υφίσταται σαφώς ως ιστορικό πρόβλημα, ακόμα κι αν (ή επειδή) οι δυνάμεις που την κινούν λανθάνουν μέσα στο παράδοξο. Στο έργο του Χόφμαν προσέφυγε, άλλωστε, κι ο Φρόιντ για να ορίσει και να ονοματίσει το ανοικειωτικά παράδοξο, το Unheimlich, που βίαια ανασύρθηκε στην επιφάνεια του ιστορικού χρόνου και σκόρπισε τη σκόνη της φρίκης του στο φως, όπως το απολιθωμένο σκήνωμα του Έλις Φρέμπομ.

Παρίσι, 1680. Ο Βασιλιάς Ήλιος μεσουρανεί και γύρω του περιστρέφονται τόσο η ροκοκό Αυλή της κάποτε ισχυρής αριστοκρατίας όσο και το Παρίσι των αστών εμπόρων και του ποικιλόμορφου πλήθους. Αυτό το Παρίσι παρουσιάζεται σαν πραγματική πρωτεύουσα του εγκλήματος: Δεν έχει προλάβει να συνέλθει από τη φρικιαστική «υπόθεση των δηλητηρίων» και έρχεται αντιμέτωπο με έναν κατά συρροή δολοφόνο, ο οποίος στήνει καρτέρι τη νύχτα για να αρπάξει πολυτελή κοσμήματα σκοτώνοντας τους κατόχους τους. Στο μεταξύ, ο τρόμος πολλαπλασιάζεται από έναν διωκτικό μηχανισμό ο οποίος εφαρμόζει μεθόδους που προσιδιάζουν ολοένα και περισσότερο στο έγκλημα που θέλει να εξαλείψει. Η γηραιά συγγραφέας Μαντλέν ντε Σκιντερί προσπαθεί να βρει τη λύση της σκοτεινής υπόθεσης και να γλιτώσει δύο νέους ανθρώπους, τον Ολιβιέ και τη Μαντλόν, οι οποίοι κατηγορούνται για τη δολοφονία του διάσημου, ιδιοφυούς αλλά και αινιγματικού χρυσοχόου Καρντιγιάκ, πατέρα της Μαντλόν.

Η «Δεσποινίς ντε Σκιντερί» είναι ένα από τα πλέον συναρπαστικά και ιδιαίτερα έργα του Ε.Τ.Α. Χόφμαν, του συγγραφέα που δεν καταπιάστηκε μόνο με τον κόσμο του υπερφυσικού, αλλά ανέδειξε και τον «δαιμονοποιημένο κόσμο» στις αρχές του δέκατου ένατου αιώνα, με όλες τις καταστροφικές δυνάμεις, τις αντιθέσεις, τις συγκρούσεις της κοινωνικής ύπαρξης και της παραγωγικότητας στην καλλιτεχνική δημιουργία. Η «Δεσποινίς ντε Σκιντερί» προσκαλεί τον αναγνώστη και την αναγνώστρια να απολαύσουν την πολύπλευρη επινοητικότητα του συγγραφέα με ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα, στοιχεία αστυνομικής πλοκής και σημεία της πόλης μέσα από την περιδίνηση στη σφαίρα της φαντασίας.

Ταυτότητα

Στην υδατογραφία Angelus Novus του Klee, ο αναπαριστάμενος άγγελος, ο Άγγελος της Ιστορίας του Benjamin, είναι ένας δυνητικός αρωγός.

» περισσότερα

Επικοινωνία

ANGELUS NOVUS, ΕΚΔΟΣΕΙΣ

Γράμμου 40, Βριλήσσια 152 35, Αθήνα

Τηλέφωνο: 210-6137942

info[AT]angelus-novus[DOT]gr

Εγγραφή στο newsletter